Kathedraal van Antwerpen

De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, de trots van Antwerpen

De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen is een indrukwekkend gotisch meesterwerk dat al eeuwenlang de skyline van de stad domineert. Met haar 123 meter hoge noordertoren is ze niet alleen de hoogste gotische kerk van de Lage Landen, maar ook het symbool van Antwerpens rijke geschiedenis en culturele erfgoed. Laten we een diepgaande blik werpen op dit architecturale wonder en zijn fascinerende verhaal.

Bezoek de kathedraal, praktische informatie

Openingsuren

De kathedraal is dagelijks geopend voor bezoekers:

• Maandag tot vrijdag: 10:00 - 17:00 uur
• Zaterdag: 10:00 - 15:00 uur
• Zon- en feestdagen: 13:00 - 17:00 uur

Toegangsprijzen

• De toegangsprijs bedraagt €12 voor volwassenen. 
• De toegangsprijs voor groepen, studenten, senioren en mensen met een beperking bedraagt €10. 
• Kinderen onder de 18 jaar en inwoners van de provincie Antwerpen kunnen de kathedraal gratis bezoeken.

Architecturale hoogstand

De kathedraal is een laat-gotisch kerkgebouw dat tot stand kwam tussen 1352 en 1521, een periode waarin Antwerpen economisch en sociaal aan de top stond in Europa. Het gebouw imponeert met zijn:

• Lengte: 119 meter (binnenwerks)
• Breedte: 53,6 meter voor het schip, 65 meter voor de kruisbeuk
• Zeven beuken, wat uitzonderlijk is voor een gotische kerk
• Gewelfhoogte in het middenschip: 27,5 meter
• Hoogte van het koepelgewelf: 43 meter

De noordertoren, voltooid in 1518, is met zijn 123 meter nog steeds het hoogste gebouw van Antwerpen. De toren functioneerde vroeger als uitkijkpost van de stad, het belfort. Deze toren omvat ook de veelbespeelde beiaard met 49 beiaardklokken. Verder zijn er 11 luidklokken. De zwaarste klok, Carolus, weegt meer dan 6 ton.  

Kunstschatten van Rubens

Rubens-meesterwerken

De kathedraal herbergt vier schilderijen van Peter Paul Rubens, waarvan er drie te bewonderen zijn:

1. De Kruisoprichting (1609-1610)

2. De Kruisafneming (1611-1612)

3. De Tenhemelopneming van Maria (1625-1626)

4. De Verrijzenis van Christus (1611-1614)

Toen Rubens de opdracht kreeg voor "De Kruisafneming", mocht hij eigenlijk de patroonheilige van de opdrachtgevers niet afbeelden vanwege nieuwe kerkelijke regels. Hij loste dit creatief op door drie scènes te schilderen die de spirituele betekenis van de heilige uitbeelden, zonder hem letterlijk af te beelden.

Andere hoogtepunten

• Middeleeuwse muurschilderingen uit de 15e eeuw
• 14e-eeuws Mariabeeld van de "Meester van de Maaslandse Marmeren Madonna's"
• Bronzen grafmonument van Isabella van Bourbon uit 1478

Moderne kunst in de kathedraal

In 2015 kreeg de kathedraal een opvallende toevoeging in de vorm van een hedendaags kunstwerk: "De man die het kruis draagt" van de Antwerpse kunstenaar Jan Fabre. Dit bronzen beeld toont een levensgrote rechtstaande man, die sterk op de kunstenaar zelf lijkt, die op de palm van zijn rechterhand een kruisbeeld balanceert.

Het werk van Fabre is niet onomstreden. Ondanks een veroordeling van de kunstenaar in 2022 voor grensoverschrijdend gedrag, besloot de directie van de kathedraal om het beeld te laten staan. Dit besluit leidde tot discussies over de plaats van kunst en de persoon van de kunstenaar in religieuze ruimtes.

Het beeld staat in de rechterzijbeuk, in het midden van een betekenisvolle driehoek waarin de thematiek van het kruisdragen centraal staat. Het communiceert direct met Rubens' "Kruisafneming" aan het einde van de zijbeuk en een vijftiende-eeuws schilderij van Christus die het kruis draagt aan de andere kant.

Minder bekende feiten over de kathedraal van Antwerpen

In de 15e en 16e eeuw was de kathedraal niet alleen een plek voor gebed en aanbidding. Het was een bruisende ontmoetingsplaats waar handel werd gedreven, nieuws werd uitgewisseld en zelfs dieren rondliepen. Er zijn verslagen die melden dat het er vreselijk stonk door de aanwezigheid van honden en varkens.

Tijdens de Franse bezetting aan het einde van de 18e eeuw stond de kathedraal op het punt gesloopt te worden. Het was dankzij de inspanningen van stadsarchitect Jan Blom dat dit lot werd afgewend.

Tijdens opgravingen in de jaren '80 van de vorige eeuw werden de fundamenten van de oorspronkelijke Romaanse kerk ontdekt. Deze had een uniek klaverbladvormig koor, wat nieuw licht wierp op de vroege geschiedenis van het gebouw.

De kathedraal heeft haar eigen huisbieren: Aurora en Memento, die je kunt proeven in "De Plek", een verborgen ontmoetingsruimte in de voormalige Sint-Janskapel.

In de stedelijke bouwregels van Antwerpen is gestipuleerd dat geen enkel gebouw hoger mag zijn dan de 123 meter van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwetoren.

UNESCO Werelderfgoed

Sinds 1999 staat de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal op de UNESCO Werelderfgoedlijst als onderdeel van de "Belforten van België en Frankrijk". De noordertoren van de kathedraal diende namelijk als belfort voor de stad Antwerpen.

Restauraties

De kathedraal heeft in de loop der jaren vele restauraties ondergaan. De meest recente grootschalige restauratie werd in 1986 afgerond. Tegenwoordig combineert het interieur elementen uit verschillende stijlperiodes: romaans, gotisch, barok, neogotisch

Bezoek en beleving

Bezoekers kunnen dagelijks de kathedraal bezoeken. Enkele bijzondere ervaringen:

• Beklim de toren voor een adembenemend uitzicht over Antwerpen
• Bewonder de gotische gewelven en glas-in-loodramen
• Ontdek 'De Plek', een verborgen ontmoetingsruimte in de kathedraal

Sinds 8 december 2023 is er in de kathedraal een bijzondere tentoonstelling met de mysterieuze naam 'De Profundis'. Een heel jaar staan twaalf schilderijtjes op doeken van 30 x 50 cm van de Spaanse kunstenaar Enrique Marty verspreid over de gehele ruimte van de kathedraal.

Erediensten

De kathedraal blijft een kerk. Je kan er dagelijks terecht voor erediensten: 

• Elke zaterdag om 16 uur: eucharistieviering
• Elke zaterdag om 17:30: eucharistieviering in het Engels
• Elke zondag om 10 uur: eucharistieviering
• Elke zondag om 17 uur: vesperviering
• Elke weekdag om 16 uur: eucharistieviering

De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen is meer dan alleen een kerk. Ze is een levend monument dat de geschiedenis, kunst en cultuur van Antwerpen belichaamt. Van de gotische architectuur tot de Rubens-meesterwerken, van middeleeuwse muurschilderingen tot hedendaagse kunstinstallaties - de kathedraal blijft bezoekers verwonderen en inspireren, en vormt een brug tussen het rijke verleden en de levendige hedendaagse cultuur van Antwerpen.