Zesde meting van de Antwerpse winkelstraten afgerond

De zesde meting van de Antwerpse winkelstraten is afgerond. Dit driejaarlijkse rapport biedt heel wat inzichten in het Antwerpse winkellandschap. Op basis van deze cijfers worden ook de kernwinkelgebieden afgebakend. Samen met de Beleidsnota Detailhandel 2013 vormt dit rapport een basis voor beleidsadvies met betrekking tot detailhandel. Opvallend is dat vooral nieuw heraangelegde winkelassen het goed doen, zoals bv. de De Keyserlei, de Bist, de straatjes aan de Wilde Zee en de Carnotstraat. Sommige winkelstraten hebben dan weer te kampen met té veel winkelruimte, zoals de Bredabaan, de Driekoningenstraat - Statiestraat en de Gitschotellei. De stad wil daarom enerzijds verder investeren in de vernieuwing van winkelstraten en anderzijds de ondernemers begeleiden in het kiezen van de juiste locatie voor hun zaak, en sommige handelskernen omvormen naar een mix van functies. De meting toont ook aan dat het bundelingsbeleid dat in het ruimtelijk uitvoeringsplan Antwerpen 2060 is uitgeschreven, zijn vruchten afwerpt. Hierdoor doen de winkelgebieden in Antwerpen-Noord het beter dan in 2010 op het vlak van densiteit en leegstand. Ten slotte is duidelijk dat de Meir en de omliggende straten een trekpleister blijven voor internationaal gerenommeerde retailers.

De zesde meting van de Antwerpse winkelstraten onderzocht 55 winkelgebieden. Deze bestaan uit zo’n 130 winkelstraten, galerijen en shoppingcentra. De meting van 2013 brengt het commerciële aanbod in Antwerpen in kaart en vergelijkt het met de vorige vijf metingen, van 1997, 2001, 2004, 2007 en 2010. Daardoor worden evoluties en trends op gebied van detailhandel in Antwerpen zichtbaar. De meting levert een objectieve basis om beleidskeuzes te maken en om het stedelijke detailhandelsbeleid af te stemmen en in te spelen op bestaande trends en verschuivingen in het winkellandschap.

Uit de meting blijkt dat de straten waar de stad recent in investeerde het opvallend goed doen. Voorbeelden zijn de De Keyserlei, de Bist, de straatjes van de Wilde Zee en de Carnotstraat. Ook straten in de omgeving profiteren hiervan. Door de populariteit van de Wilde Zee en omgeving Oudaan-Huidevettersstraat bijvoorbeeld, kennen ook aanpalende straten zoals de Lombardenvest, Steenhouwersvest en Drukkerijstraat een grote groei in aanbod. Deze resultaten tonen aan dat het belangrijk is dat de stad blijft investeren in de vernieuwing van winkelstraten.

Vervolgens toont de meting ook dat heel wat winkelgebieden in Antwerpen-Noord zoals onder meer de Carnotstraat, de Handelsstraat en de Diepestraat gunstige cijfers kunnen voorleggen. Door het bundelingsbeleid in het ruimtelijk uitvoeringsplan Antwerpen 2060, mogen winkels enkel in de afgebakende winkelstraten geopend worden. Hierdoor evolueert de densiteit in deze kernen positief en daalt de leegstand sterk. Het gaat de goede kant op met deze winkelgebieden, maar het werk is hier voor de stad nog niet gedaan. 

Het centrale winkelhart rond de Meir blijft een trekpleister voor internationaal gerenommeerde retailers die een plek willen op één van de drukst bezochte winkelassen van België. De stad wil inspelen op deze positieve trend. Winkelkernen die het goed doen, moeten verder versterkt worden. Een belangrijke troef van Antwerpen is immers zijn positionering als dé mode- en shoppingstad van Vlaanderen. Daarom wil de stad het aanbod in Antwerpen nog versterken en proactief passende en vernieuwende winkelconcepten aantrekken. 

Een aantal winkelstraten kan de volledige lengte van hun as of gebied echter niet meer invullen met winkels, zoals de Bredabaan, de Driekoningenstraat-Statiestraat, de Gitschotellei en de omgeving Turnhoutsebaan. Uit de nieuwe indicator winkeldichtheid* blijkt dat sommige winkelstraten meer en meer veranderen in straten met gemengde functies en voorzieningen (ook crèches, interimkantoren, enzovoort) maar ook dat meer winkels omgevormd worden naar woningen, kantoren of andere niet-commerciële functies. 

Om deze Antwerpse handelskernen leefbaar en aantrekkelijk te houden, moet er een actief beleid op maat van de handelskern gevoerd worden. De stad wil daarom een brede waaier aan instrumenten inzetten om ondernemers te helpen de juiste weg te vinden in deze gebieden. Waar nodig kiest de stad voor een afbouw van winkels en een omvorming naar een mix van functies (winkel, horeca, diensten en woningen). De kwaliteit van deze omvorming bewaken is voor de stad dé uitdaging voor de toekomst.

Enkele cijfers

• In de 55 Antwerpse winkelgebieden zijn 8315 panden geïnventariseerd in 2013, waarvan er 1801 een niet-commercieel en 6514 een commercieel karakter hebben. Van deze groep commerciële panden zijn er 5687 commercieel en actief (in gebruik).

• De verhouding van het aantal commerciële panden (handel, horeca en diensten) in gebruik t.o.v. het totale aantal panden in het winkelgebied, zowel niet-commercieel als commercieel (actief en niet-actief), heet de commerciële dichtheid. Voor 2013 meet het onderzoek een commerciële dichtheid van 68,39%. In 2010 was dat 70,13%. Er is dus een daling van ongeveer 2%. De commerciële dichtheid gaat sterk achteruit in een aantal prioritaire kernen, zoals de Bredabaan-Centrum en Deurne-Noord. Een aantal prioritaire kernen groeien ook sterk: vooral Carnotstraat en De Keyserlei-Century Center hebben een groeiende densiteit.

• In 2013 waren er 827 leegstaande commerciële panden. In verhouding tot het totale aantal geïnventariseerde commerciële panden (6514), betekent dit 12,70% (ten opzichte van 11,59% in 2010 en 12,20% in 2007). Dit percentage schommelt dus al enkele jaren rond de 12%, wat vergelijkbaar is met de resultaten van de recente studie van de Vlaamse regering. In heel België en Vlaanderen is de voorbije jaren de impact van de economische crisis merkbaar. De leegstand is in Vlaanderen, volgens de meest recente cijfers van Locatus, op één jaar met 0,8% gestegen. Een lichte stijging in stad Antwerpen met 1% over drie jaar (sinds 2010) is dus niet afwijkend van de algemene economische tendens. Het gebied met de hoogste leegstand in 2013 is Bredabaan-Centrum met meer dan één op de vier panden leeg. Ook de  Lange Kievitstraat-Simonsstraat en Sint-Katelijnevest en belangrijke districtskernen zoals de  Herentalsebaan (Deurne-Zuid), Deurne-Noord en Driekoningenstraat-Statiestraat (Berchem) kennen een hoge leegstand. 

• In 2013 waren er in totaal 792 ketenfilialen. In verhouding tot het totaal aantal actieve commerciële panden (5687), betekent dit 13,93%. Dit is een lichte stijging t.o.v. 2010 (toen 13,53%). 

• In 2013 waren er 289 imagoverlagende commerciële panden** in de winkelkernen. In verhouding tot het totaal aantal actieve commerciële panden, namelijk 5687, betekent dit 5,08%.  In 2010 was dit 5,05%. Stadsbreed bekeken is het percentage imagoverlagende handelspanden status quo gebleven. De wildgroei aan nachtwinkels en belwinkels is dankzij de vestigingsvergunning definitief aan banden gelegd. 

De Meting van de Antwerpse winkelstraten is online te vinden. Klik hier of ga naar de site www.ondernemeninantwerpen.be > visie en cijfers > meting van winkelstraten. 

*De indicator winkeldichtheid is nieuw voor 2013 en geeft weer hoeveel échte winkels (voedingszaken, shoppingzaken, speciaalzaken – geen horeca geen diensten) er nog in een winkelstraat zitten. In tegenstelling tot de commerciële dichtheid worden dus de horecazaken en diensten niet in beschouwing genomen bij deze indicator.

** De stad bepaalde acht aanbodcategorieën die het imago van een winkelgebied verlagen als ze er geconcentreerd en in grote getale voorkomen: nachtwinkels, internet/telefoonwinkels, horeca vzw's, wedkantoren, erotische diensten en artikelen, tweedehandsartikelen, faillissement/stuntverkoop en import/export/bazaars.