POM’ PO PON PO PON PON POM PON

Van 24 oktober 2015 tot en met 27 maart 2016 loopt in het Middelheimmuseum de groepstentoonstelling POM’ PO PON PO PON PON POM PON. EEN DWARSE FORMATIE VAN SCULPTUREN. Kunstenaar Lieven Segers en directeur Sara Weyns mobiliseren werken uit de vaste collectie, brengen bestaande werken van hedendaagse kunstenaars uit binnen- en buitenland samen en nodigen hedendaagse kunstenaars tot tijdelijke interventies.

Na de zomertentoonstelling rond Amerikaans kunstenares Andrea Zittel, wordt Hortiflora opnieuw het podium voor een tentoonstelling die past binnen de programmatie van het Middelheimmuseum in 2015 met als rode draad ‘The blurring of art and life’ (Allen Kaprow).

Het inhoudelijke vertrekpunt van deze formatie ligt in het jaar 1961, met twee kunstwerken die de loop van de kunstgeschiedenis zouden ombuigen: Piero Manzoni’s ’Socle du Monde’ en Claes Oldenburg’s tekst ’I am For …’ . Door een sokkel om te keren, en zo in een vlotte beweging de hele wereld tot kunstwerk te maken, zette Manzoni een bepalende stap in wat we als een kunstwerk herkennen, hoe dat werk gepresenteerd kan worden en wat de toeschouwer er van mag verwachten. Het is een allesomvattend ironisch gebaar dat de kunst bevrijdt van vooropgestelde verwachtingen over vorm en materiaal, en zowel kunstenaar als toeschouwer losmaakt uit hun stereotype rolverdeling.

In een totaal andere gedaante doet de tekst van Claes Oldenburg, ’I Am For…’ precies hetzelfde. In 49 stellingen – een naar eigen zeggen ‘literaire inspanning’ op papier gezet voor de tentoonstellingscatalogus van zijn tentoonstelling ’Environments, Situations, Spaces’ in een New Yorkse galerij (Martha Jackson Gallery) – stelt de kunstenaar een nieuwe zienswijze voor om de relatie tussen kunst en het leven (of de wereld) te hanteren. Het is een ritmische opsomming, met meer aandacht voor de klank dan voor de impact als manifest. De kunstenaar omschreef het 50 jaar na datum als een poëtische, licht satirische ode aan de in de jaren ’60 relatief nieuwe mogelijkheid alles in je omgeving te gaan gebruiken als het vertrekpunt voor een kunstwerk, een beweging die later als Nieuw Realisme of Pop Art geboekstaafd werd. 

Hoewel de werken uit 1961 dus als een conceptueel startschot fungeren, marcheert de tentoonstelling POM’ PO PON PO PON PON POM PON niet alleen vooruit, naar vandaag, maar ook achteruit, naar wat er daarvoor gebeurde. Zo wordt duidelijk dat de werken van Manzoni en Oldenburg niet uit het niets opdoken, maar voortvloeiden uit de geschiedenis. 

De keuze voor de titel van de tentoonstelling vond als inspiratiebron een gelijkaardige stap terug, geruime tijd voor 1961. In 1948 keerde René Magritte gedurende enkele weken zijn eigen werk en stijl binnenste buiten voor zijn eerste solotentoonstelling in Parijs, een moment dat later als zijn ’période vache’ gecatalogiseerd werd. Magritte maakte gebruik van een snelle, nieuwe manier van schilderen, deels geïnspireerd door karikaturen en strips en met min of meer verdoken verwijzingen naar het werk van bijvoorbeeld Ensor, Matisse en zichzelf. Het leverde ongeveer 30 schilderijen op, en heel wat deining in de kunstwereld. Door met opzet ’slecht’ (ruw en speels) te schilderen, gaf hij commentaar op zijn eigen werk en de schilderkunst in het algemeen, maar ook op wat er door de (kunst)wereld van hem verwacht werd. De titel van de tentoonstelling in het Middelheimmuseum werd ontleend aan een gelijknamig schilderij uit deze periode. Het werk beeldt twee konijntjes en een trommel uit, en levert zo de perfecte soundtrack voor de rij die door het Middelheimmuseum marcheert.

De beelden worden samengebracht in een zeer specifieke opstelling: één lange rij sculpturen loopt dwars over het tuinlandschap. De beelden worden in een strak ritme, op telkens gelijke afstand van elkaar, neergezet. Zo vormen ze samen een parade of een formatie, zoals je die ook tegenkomt in een militaire situatie, bij een vlucht trekvogels, op een sportterrein of op een speelplaats.

Die opstelling combineert het dynamische gegeven van de optocht – de beelden lijken het museum uit te marcheren – met een eenvormigheid en gelijkheid die alle werken evenveel ruimte geeft. Grote namen uit de recente kunstgeschiedenis en topstukken uit de collectie staan er schouder aan schouder met nieuwe werken van hedendaagse kunstenaars en met collectiestukken die doorgaans minder in het oog springen.

POM’ PO PON PO PON PON POM PON toont zo de voor- én achterkant van de collectie en van de kunstpraktijk, en zorgt op een tegelijkertijd zakelijke en speelse manier voor een unieke vorm en inhoud, die een nieuwe lezing van de beelden mogelijk maakt.

POM’ PO PON PO PON PON POM PON is een ritmische ode aan de onbegrensde vrijheid die de kunsten zich kunnen aanmeten: door gewoon rond te kijken en het alledaagse te nemen als inspiratie. De tentoonstelling stelt zich vragen bij begrippen als ‘sculptuur’ en ‘monumentaliteit’ en bij de daarmee samenhangende heroïsche status van de kunstenaar. Het werk ‘Ein neuer erfolgreicher Tag’ van Guillaume Bijl, dat een man in handstand op een sokkel uitbeeldt, en het ensemble van ‘democratische sokkels’ van Jean Bernard Koeman doen dit bij uitstek. Daarbij hoort ook een kritische bevraging van de sokkel en het museum als instelling, die het kunstwerk dreigen te isoleren van de rest van de wereld. Dennis Tyfus plaatst zijn ‘Wegwijzer’ niet toevallig buiten de omheining van het Middelheimmuseum.

Stuk voor stuk gaat het om werken die een dwarse visie op zowel kunst als leven voorstaan: het zijn de vertalingen van onze wereld met beelden die door kunstenaars worden terug gesmeten, in een gemuteerde of poëtische vorm. ‘M.T.T.U.P.D. (Monument To The Unknown Pizza Deliverer)’ van Frank Koolen doet precies dit: de betekenis van overbekende beelden opnieuw activeren door het herschikken van de omstandigheden. De tentoongestelde werken vinden hun oorsprong in verschillende tijdsgewrichten en hebben een zeer eclectische vormtaal. Zo staan het ‘Zotte Geweld’ van Rik Wouters en ‘Mushmind’ van Aaron Curry broederlijk naast elkaar en delen ‘Man, Vrouw, Hond’ van José Vermeersch en ‘Two reclining figures on a Calder base’ van Peter Rogiers het grasveld. Toch is er ook een gemeenschappelijk kenmerk: het gaat telkens om een artistieke ontwrichting van een verwachtingspatroon, iets dat vaak gepaard gaat met een tegendraads en anarchistisch gevoel voor humor. Roman Signers ‘Piaggio’ staat vertikaal opgesteld, klaar om op te stijgen naar de maan, en Vaast Colsons boef (‘I’m afraid I might have lost a glove’) lijkt de processie onopgemerkt te ontvluchten met een zak geld op z’n schouder. Door de beelden met elkaar te verbinden in deze specifieke opstelling, maakt de tentoonstelling van deze sculpturen figuren die elkaar ontmoeten, op een tragische of grappige manier, maar zonder drama. 

De bezoeker kan op een afstand blijven, en de processie aan zich voorbij laten gaan als een lange stoet. Maar evengoed kan hij een positie kiezen tussen de werken, en deelnemen aan de zoekactie die de werken samen ondernemen: het geheel mobiliseert de hele omgeving, in antwoord op Oldenburgs uitspraak dat “we er niet vanuit moeten gaan dat sculpturen rustig op hun kont zitten in een museum”.

POM’ PO PON PO PON PON POM PON nodigt uit tot rondkijken, als mens naar de mens, een volgens de curatoren noodzakelijke daad die tot een scherpe zelfkritiek of gezonde relativering kan leiden.

Carl André – Joannis Avramadis – Guillaume Bijl – Alexander Calder – Vaast Colson – Aaron Curry – Raymond Duchamp-Villon – Peter Fengler – Michel François – Jens Galschiot – Isa Genzken – Christian Jankowski – Jean Bernard Koeman – Frank Koolen – Jef Lambeaux – Michel Martens – Claes Oldenburg – Peter Rogiers – Bernard Rosenthal – Roman Signer – Olivier Strebelle – Dennis Tyfus – Jose Vermeersch – Henk Visch – Franz West – Rik Wouters

Het werk van Jean Bernard Koeman werd gerealiseerd met de steun van het Mondriaan Fonds, Toneelhuis Antwerpen en Van Bouwel Kranen.

Het Middelheimmuseum is een unieke instelling waar het verrassende samenspel tussen kunst en natuur voor bijzondere ervaringen zorgt. Het openluchtmuseum toont moderne en hedendaagse kunst in een groene parkomgeving. Stukken van onder meer Auguste Rodin, Henry Moore, Rik Wouters, Juan Mu?oz, Panamarenko, Chris Burden, Dan Graham, Ai Weiwei, Roman Signer … geven een uniek overzicht van meer dan honderd jaar beeldende kunst.

Jaarlijks nodigt het museum gerenommeerde of beloftevolle kunstenaars uit. Los van de ’white cube’ van een museumzaal gaan zij in interactie met de eindeloze mogelijkheden van de parkruimte en de bestaande collectie. Dit stimuleert hen tot nieuw werk op maat van het Middelheimmuseum. Het museum werkte al samen met o.m. Berlinde De Bruyckere, Wim Delvoye, Yoshitomo Nara, Paul McCarthy, Chris Burden, John Körmeling, Erwin Wurm…

Met jaarlijks ongeveer 300 000 bezoekers is het gratis toegankelijke Middelheimmuseum een laagdrempelige toegangspoort tot moderne en hedendaagse beeldende kunst, voor jong en oud, van natuurliefhebber tot expert. Cultuur en recreatie zijn er optimaal samengebracht.

• Tentoonstelling POM’ PO PON PO PON PON POM PON. Een dwarse formatie van sculpturen
• Van 24 oktober 2015 tot en met 27 maart 2016
• Hortiflora 
• Opening op zaterdag 24 oktober om 17.00 uur, met performances door Peter Fengler

Middelheimmuseum

Middelheimlaan 61

2020 Antwerpen – België

+32 (0)3 288 33 60 

middelheimmuseum@stad.antwerpen.be 

www.middelheimmuseum.be 

• Open van dinsdag tot en met zondag
• Openingsuren:
  oktober tot maart – van 10 tot 17 uur
  april en september – van 10 tot 19 uur
  mei en augustus – van 10 tot 20 uur
  juni en juli – van 10 tot 21 uur
• Gesloten op maandag (behalve Paas- en Pinkstermaandag), 1 november, 25 december en 1 januari
• Toegang: gratis