Ongelijke kansen in het Antwerpse onderwijs

(Verrekijkers) Een leven lang leren, het is de Europese strategie om van ons continent een vooruitstrevende kenniseconomie te maken. Concreet: iedereen een diploma. Ook in Vlaanderen is het al jaren het streefdoel. Maar heel wat mensen vallen uit de boot. Daar willen twee projecten in Antwerpen wat aan doen: Student Focus en School for Life.

Student Focus, UA

Het aandeel allochtone studenten neemt toe in het hoger onderwijs. Dat is goed nieuws, zou je zeggen. Zeker als je weet dat velen van hen in een kansarm milieu opgroeien. Maar als je de cijfers meer in detail bekijkt, zie je dat het aandeel ten opzichte van het totale aantal allochtone jongeren in Vlaanderen nog heel klein blijft. Bovendien bleek uit de meest recente studie aan de UA dat slechts 25% van hen slaagt in het eerste jaar, terwijl 45% van de autochtonen het halen. Student Focus-voorzitter en laatstejaarsstudent sociaal-economische wetenschappen Abdelhafid Bouddount laat zien dat het ook anders kan.

Abdelhafid: Student Focus stoelt op vier pijlers: instroom, doorstroom, uitstroom en diversiteit. Met instroom bedoelen we: allochtone en kansarme jongeren motiveren om aan de universiteit te gaan studeren. Daarvoor geven we presentaties en zijn we aanwezig op SID-INbeurzen. Eenmaal aan de universiteit staat onze deur altijd open. We verlenen bijstand op alle manieren, in de eerste plaats bijlessen. Met uitstroom bedoelen we de studenten helpen op de arbeidsmarkt. Daarnaast, maar niet minder belangrijk, houden we heel wat culturele uitwisselingsevenementen zoals theeavonden, filmavonden en etentjes.

Dat lijkt me heel wat werk. Zijn jullie allemaal vrijwilligers?

Student Focus is een vereniging van en voor studenten. We hebben zo’n vijftigtal actieve vrijwilligers waarvan acht bestuursleden. Alle activiteiten worden in overleg georganiseerd, ook de bijlessen. Iedereen mag die geven, op voorwaarde dat je al eerder slaagde voor het vak. Om de kwaliteit van de lessen te garanderen, geven we de studenten wel een evaluatieformulier mee op het einde van het semester.

Hoeveel studenten bereiken jullie? En hoe divers is dat publiek?

Het aantal studenten dat in het eerste jaar bij Student Focus aanklopt stijgt. Elk jaar verwelkomen we minstens een twintigtal studenten meer. Op grote evenementen, zoals onze debatavonden, komen er gemakkelijk 250 à 300 studenten opdagen. Daar zitten heel wat moslims tussen, maar ook blanke Vlaamse studenten en proffen zijn er. In ons bestuur zetelen trouwens drie autochtone studenten. Op initiatief van enkele Thais, organiseren we dit jaar ook een intercultureel etentje. Spontane acties als deze gebeuren wel meer en kunnen we alleen maar toejuichen.

Wat zijn zo de grootste problemen waarmee studenten worstelen?

Dat hangt ervan af. Bij de instroom merken we dat er veel onzekerheid is bij de studenten. We gaan naar secundaire scholen waar 80% van de studenten van vreemde afkomst is. Onlangs bezochten we het Koninklijk Atheneum in Antwerpen en hielden we een presentatie om de studenten te overtuigen van hun mogelijkheden. Jammer genoeg voegde een leerkracht eraan toe: ‘Allemaal mooi en wel, maar dit is niet voor jullie weggelegd, jongens en meisjes.’

Dat is frappant. Gebeurt dat wel meer?

Ja, wij hebben de indruk dat leerkrachten hun maatschappelijke functie niet altijd ten volle beseffen. Allicht zijn ze ontmoedigd door de vele problemen op die scholen, maar dat betekent niet dat ze de toekomst van hun leerlingen mogen wegnemen. Ik heb hetzelfde meegemaakt. In mijn vijfde jaar werd mij aangeraden een technische richting te gaan volgen, maar ik weigerde. Ik volhardde in mijn ASO-opleiding, ging naar de universiteit en zit nu in mijn masterjaar. Waar een wil is, is een weg. Natuurlijk zijn we realistisch. Als je een beroepsrichting volgt, kan je geen opleiding geneeskunde starten. Maar er zijn ook andere haalbare richtingen die je een uitstekend diploma opleveren.

In hoeverre komen jullie in het vaarwater terecht van andere organisaties zoals de ombudsdienst van de UA of zelfs van de VDAB?

Onze uitstroomactiviteiten zijn het minst belangrijk omdat we merken dat, wanneer de instroom en doorstroom goed verlopen, de uitstroom meestal ook lukt. Afgelopen jaar organiseerden we wel een interculturele jobbeurs, maar dat kan je nauwelijks concurrentie voor de VDAB noemen. Verder ondervinden we toch dat veel studenten niet naar de ombudsdienst stappen. Soms zijn ze zelfs niet op de hoogte van die diensten. Bovendien heeft Student Focus een groot aanbod aan bijlessen. Waarschijnlijk bestaan die ook bij de ombudsdienst, maar minder toegespitst op ons publiek. We vormen dus een meerwaarde op de bestaande diensten.

Voor meer informatie over Student Focus: www.studentfocus.be of www.facebook.com/studentfocus

School for Life, SCVO birm

Het zal je maar overkomen. Je studeert verpleegkunde en gaat na je studies aan de slag als verpleger. Niets aan de hand, tot er plots een burgeroorlog in je land uitbreekt. Je moet noodgedwongen vluchten en kan elders een nieuw leven beginnen. Je wilt weer je job doen als verpleger, maar het beste dat je kan vinden is een baantje als schoonmaker. Dat is het leven voor veel migranten. Hoewel ze de juiste capaciteiten hebben, vinden ze geen werk of moeten ze vrede nemen met luizenbaantjes. Dat overtuigde Fons Geys, directeur van het Stedelijk Centrum voor Volwassenonderwijs birm, en studiebegeleider Miek Stevens van de noodzaak van een nieuw project: School for Life.

Fons: Het project is vijf jaar geleden begonnen met één doel: Antwerpse hooggeschoolde migranten een tweede kans bieden. Het jaar nadien maakten we het onderscheid tussen hooggeschoolden die na één of anderhalf jaar in de arbeidsmarkt willen stappen en hooggeschoolden die een hogere opleiding willen volgen. Sinds enkele jaren werken we ook samen met de Artesis Hogeschool om eerstejaarsstudenten met te weinig bagage te ondersteunen. Bovendien willen we nu preventief gaan optreden en laatstejaars van het secundair onderwijs aanmoedigen om het hoger onderwijs aan te vatten via ons begeleidingsprogramma.

Heeft het feit dat die hooggeschoolde migranten geen gepaste job vinden niet eerder te maken met de erkenning van diploma’s?

Fons: Ook, maar het probleem in Vlaanderen is de begeleiding. In Groot-Brittannië word je bijvoorbeeld gewezen op de hiaten in je diploma en hoe je die kan bijspijkeren. In Vlaanderen moet je dat zelf uitzoeken. Ik ben arts, of wiskundeleerkracht: hoe kan ik mijn diploma hier verzilveren? Begin maar te zoeken. Dan kom je bij de VDAB terecht maar de doelstellingen van de VDAB zijn anders: zij moeten op korte termijn mensen kwalificeren voor de arbeidsmarkt. ‘Wiskundeleerkracht, die kan aan het werk bij een bank’, maar dat wil die man of vrouw helemaal niet. Die mensen proberen wij te helpen.

Er bestaat sinds kort ook zoiets als ‘elders verworven competenties’ (EVC).

Miek: Dat is een groot hiaat in het onderwijs. Men spreekt er veel over, maar het blijft een probleem. Het gebeurt maar al te vaak dat mensen die bij ons enkele vakken hebben gestudeerd of goed onderlegd zijn nauwelijks op begrip of vrijstellingen kunnen rekenen in het hoger onderwijs. Men wordt steeds van het kastje naar de muur gestuurd.

Fons: Wij proberen daar een mouw aan te passen. Zo kunnen studenten die al ervaring hebben in een bepaald vak deelnemen aan de examens van de eerste modules. Slagen zij, dan mogen zij meteen naar de volgende module. EVC’s zijn een heel moeilijk begrip. Ze zijn heel moeilijk te meten. Er is geen duidelijke methode en het wordt overgelaten aan de universiteiten, hogescholen en cvo’s zelf om eigenhandig te beslissen wat meetelt en wat niet.

Verhogen jullie werkelijk de slaagkansen van de studenten die naar het hoger onderwijs doorstromen?

Miek: Zeker, ik heb onlangs een oplijsting gemaakt van de resultaten en daaruit blijkt dat de 14 studenten die tot de laatste sessies studiebegeleiding hebben gevolgd toch wel met mooie cijfers geslaagd waren voor hun vakken. Met enkele studenten Restauratietechnieken hebben we gewerkt aan hun basiskennis wiskunde en scheikunde. Die was zeer slecht en ook dit jaar zullen ze daardoor niet slagen. Maar dat is niet erg, zij stappen volgend jaar opnieuw in en slagen dan wel.

Hoe komt het toch dat die basiskennis zo slecht is? Is dat een falen van het reguliere onderwijs?

Fons: Arbeidswetenschapper Jan Denys wist onlangs op een lezing te vertellen dat het grootste probleem voor werkzoekenden een gebrekkige basiskennis is van communicatie Nederlands, wetenschappelijke vaardigheden (wiskunde, fysica en scheikunde) en IT. Daar werken wij al jaar en dag aan. In het secundair onderwijs halen studenten vaak wel de eindtermen, maar beschikken ze in realiteit toch niet over die competenties.

Miek: In theorie bereidt het beroepsonderwijs rechtstreeks voor op de arbeidsmarkt, maar heel wat jongeren horen niet thuis in het BSO. Dat komt door het watervalsysteem, waarbij leerlingen die in een hogere richting hun studies aanvatten stelselmatig afvloeien naar lagere richtingen. TSO is een tussenmoot: er komen heel wat mensen in terecht die later een technisch beroep willen uitoefenen, maar er zijn er ook die toch opteren voor het hoger onderwijs. Bij ons kloppen mensen aan die BSO volgden en een zevende specialisatiejaar BSO kiezen om toch door te stromen naar het hoger onderwijs. Tegen de waterval in dus. Dat is het zalmsysteem.

Voor meer informatie over School for Life of SCVO Birm: www.birm.be

© 2010 - Verrekijkers - Dries Rombouts